Herfstlicht

Als ons leven niet zou vervliegen als de dauw op de graven van Adashino of de voortdrijvende rook boven de crematieplaatsen van Toribe, maar eeuwig zou voortduren, dan zouden wij nauwelijks nog geraakt worden door de wereld. Juist de vluchtigheid van de dingen maakt ze zo schitterend.Van alle levende wezens, leeft de mens het langst. De kortlevende eendagsvlieg ziet de avond niet, zomercicaden kennen lente noch herfst. Wat een geweldige luxe om een jaar rond van het leven te kunnen genieten, zelfs al is het maar één keer. Wanneer je voortdurend treurt om het voorbijgaan van de jaren, dan lijken zelfs duizend lange jaren op een droom in de nacht.                                  (Uit: Essays in Idleness, no. 7, Yoshida Kenko [c. 1283-1352]. Vert.©RonaldHermsen)

Oude Haven, Hilversum, oktober, 2010

Het strijklicht van de herfst vind ik denk ik het mooiste licht. Het trekt lange schaduwen en licht alle vormen afzonderlijk uit, waardoor ze op zichzelf lijken te staan, terwijl ze toch onlos-makelijk verbonden zijn met het grotere landschap waarvan ze onderdeel uitmaken. Het is mild licht, in tegenstelling tot het harde licht van de zomer.

Herfstlicht kan warm zijn, maar kent meestal ook een bepaalde koelte (of kilheid), die zeker voelbaar is wanneer de zon verdwijnt. Die warmte brengt geuren mee. Volle, aardse geuren. Geuren van verval en verrotting waar niets springerigs aan is. Het einde van een cyclus nadert. Een einde dat heel in de verte de belofte van nieuwe bloei bevat. Maar zover is het nog lang niet.

 

Romantisch hoogtepunt
De wandelaar boven de nevelen,
1817-18, Caspar David Friedrich

Herfstlicht en –geuren wekken de zwerfgeest in mij. Ze wekken het verlangen naar eindeloos zwerven zonder aan te komen – het zal mijn romantische, melancholische inborst zijn. En ze wekken het verlangen naar, bijvoorbeeld, het Moment bij Loch Tay in de Ierse Wicklow Mountains, waar ik in 1989 stond. Of naar het allereerste Moment dat ik mij kan herinneren, op de Hoorneboegse Heide in 1980, de avond voordat ik als 17-jarige voor een jaar afreisde naar Californië. 

Dit is een verlangen naar het Moment waarop alles samenvalt in één beleving. Waarop – net als in herfstlicht – alle vormen afzonderlijk helder uitgelicht staan en tegelijkertijd samen een eenheid zijn. Zelfs de tegenstelling tussen veelheid en eenheid gaat hier niet meer op. Het is een eenheid zonder middelpunt – een middelpunt dat je doorgaans zelf bent, maar nu niet omdat je totaal ontledigd bent. Volkomen onverwacht zijn er alleen stilte en grenzeloze ruimte.
Genadevolle momenten. Iedereen kent ze wel.