Eem & polder

Zuid Middenwetering in de Eempolder

Haaks op de Wakkerendijk in Eemnes staan weggetjes die langs een liniaal de Eempolder inlopen. Strak productieweiland, doorsneden met smalle sloten en bredere weteringen – gevolg van de slagenverkaveling. Vanaf de dijk gezien een op het eerste oog doods aandoende, open vlakte. Helemaal op een schrale herfst- of winterdag als hij er bleek bij ligt en de A1 de grijze soundtrack levert.

Herfstzon en een milde tegenwind – dat kan hier wel anders zijn. Wat me verrast (ik was er lang niet geweest): veel vogelleven. Overal waar ik fiets, vliegen spreeuwen op uit het gras, samen vormen ze een zwerm. Kraaien, reigers als burgemeesters aan de slootkant en weidevogels: kieviten, grutto’s, scholeksters. Ganzen op doortrek, eenden op het water en buizerds hoog in de lucht, cirkelend op de thermiek. Ook het ijsvogeltje schijnt hier te broeden.

De A1 doorsnijdt de Eempolder, die uit meerdere kleine polders bestaat. In het noorden is het Eemmeer de grens. Van daar loopt hij aan de oostkant naar het zuiden tot aan Hoogland en volgt dan de lijn van het spoor tussen Soest en Baarn schuin naar het westen, waar Eemnes de grens is. Eeuwenlang streden de bewoners tegen het zeewater dat de dijken vele malen doorbrak. Vanaf de 13^e tot aan de 17^e eeuw is het gebied stapsgewijs bedijkt en ontgonnen in lange stroken – de eerder genoemde slagenverkaveling. Later volgde vaak de ruilverkaveling om het boerenbedrijf rendabeler te maken. Tegenwoordig herstelt de balans tussen boerenbelangen en natuur- en cultuurbelangen zich beetje bij beetje – veranderende tijdsgeest. De biodiversiteit neemt langzaam toe en de vervuiling af.

Nog een verrassing (iedere keer weer): de Eemnessersluis met gemaal en klein haventje, het klinkerweggetje beschermd door knotwilgen ernaartoe en het slingerende dijkpaadje dat vanaf de sluis naar het pontje over de Eem voert. En natuurlijk de Eem zelf. De naamverstrekker die van Amersfoort door de Eemvallei naar het Eemmeer loopt. In tegenstelling tot de strak verkavelde percelen heeft de Eem altijd mogen meanderen. Hij krijgt zijn water van onder meer de Heiligenbergerbeek, de Barneveldse en Lunterse Beek en brengt hierdoor veel water van de Gelderse Vallei naar het Eemmeer.

Bedrijvigheid langs de Eem

Maar de waarde van de Eem is wat mij betreft groter dan alleen zijn praktisch nut. Hij brengt speelsheid, huisjes, andere begroeiing en meerdere tinten groen. Water vloeit, stroomt, beweegt, geurt, komt ergens vandaan, gaat ergens naartoe – plekken om over te fantaseren. De dynamiek van water is zo anders dan die van land. Water wijkt, maar heeft de kracht om land te bewegen.

Bij de pont (vaart niet op zondag!) blijk ik geen contant geld bij me te hebben. Of ik dan de volgende keer dubbel wil betalen, dus 2 x 40 cent voor mij en 2 x 40 cent voor mijn fiets. Wat ik vanzelfsprekend heb gedaan.